Biodynamisch licht; wat is het?
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Barry Harmes van CB’s LichtLab. www.cbll.
De invloed van daglicht
Toen wij nog zo’n 200.000 jaar geleden bij de evenaar woonden en buiten leefden, bracht het ochtendlicht van acht tot elf uur ‘s ochtends ons in het juiste dagritme. De zon fungeerde als één van onze ”Zeitgebers” om onze biologische klok gelijk te laten lopen; een natuurlijke vorm van biodynamisch licht.
Tegenwoordig verblijven mensen in Nederland zo’n 90%-99% van de tijd binnen. Reken maar eens uit hoeveel tijd je vandaag buiten bent geweest. Eén uur is al minder dan 5%! We spenderen onze tijd tegenwoordig in huis, de auto, school en vooral op het kantoor. De mens gebruikt daglicht nu niet meer als Zeitgeber. De dagen worden volgepland volgens een zelfbedacht tijdsschema, dat nog weinig met daglicht te maken heeft. Van nature zouden wij moeten gaan slapen wanneer het donker wordt en ontwaken wanneer het licht wordt. Dankzij de techniek van kunstlicht kunnen wij langer doorwerken na onze natuurlijke bedtijd. Dit lijkt goed voor de productiviteit, maar hier zitten ook nadelen aan.
De nadelen van onvoldoende daglicht
Vooral in de winter zijn er periodes waarbij mensen helemaal niet buiten komen wanneer het licht is. Ons bioritme raakt verstoord omdat het volledig afhankelijk wordt van kunstlicht. Een belangrijk en veelvoorkomend probleem van een verstoord bioritme is slaapgebrek. Een verstoord slaapritme leidt tot productiviteitsverlies omdat werknemers overdag vermoeid zijn. Mensen komen niet in slaap of hebben moeite met doorslapen gedurende de nacht. Dit komt omdat melatonine (slaaphormoon) wordt onderdrukt door blootstelling aan kunstlicht gedurende de avond. Dit is ook de reden dat het wordt afgeraden om 2 uur voor het slapen gaan op een beeldscherm te kijken. Je kan tegenwoordig een warm licht filter op je telefoon installeren, om het blauwe beeldscherm af te zwakken. Dat heeft hier ook mee te maken.
Tekort aan daglicht kan daarnaast depressie veroorzaken (denk aan winterdepressie) en een verstoord eetritme en overgewicht.
Hoe kan verlichting ons waak- en slaapritme beïnvloeden?
We weten steeds meer over licht en hoe deze ons kan beïnvloeden in ons dagelijks ritme. Dit vakgebied heeft enorme ontwikkelingen doorgemaakt de afgelopen jaren. We weten bijvoorbeeld ondertussen dat er een circadiaans ritme bestaat; een dagritme. Dit dagritme verschilt per persoon; voor de gemiddelde “ochtendmens” is deze korter dan 24 uur en voor de gemiddelde “avondmens” duurt deze langer. Hier zou je in een kantoor rekening mee kunnen houden.
We weten ook dat in de middag de zon belangrijke functie voor ons lichaam heeft; het zorgt voor een kortdurende onderdrukking van melatonine-productie. Verder activeert het zonlicht onze hersenactiviteit en daarmee onze alertheid. We worden hierdoor actiever en productiever. Helaas wordt de middag meestal binnen doorgebracht, waardoor wij deze “boost” van de zonlicht missen (en in Nederland is de zon af en toe ver te zoeken). Met een biodynamisch licht systeem kunnen wij deze boost vervangen en onze alertheid en concentratie verhogen. Vervolgens kan het systeem in de avond de zonsondergang simuleren door warmer licht af te geven. Hierdoor wordt de melatonine-productie op gang geholpen.
Wat is biodynamisch licht?
Biodynamisch licht, ook wel ‘Human Centric Light’ genoemd, imiteert het natuurlijke verloop van daglicht, waardoor het bioritme van de mens op een natuurlijke manier wordt gestimuleerd. Dit is in tegenstelling tot huidige kantoorverlichting, waarbij één type licht gedurende de hele dag aanstaat. Biodynamisch licht kan variëren in kleurtemperatuur (Kelvin), hoe warm of koud het licht is. Je kan je hierbij voorstellen dat het daglicht gedurende de middag het meeste blauw licht bevat (koud licht) en gedurende zonsondergang het warmste licht. Daarnaast kan het licht variëren in lichtopbrengst (Lumen), net zoals de zonkracht die in de zomer feller is dan in de winter. Ook de kleurechtheid (CRI = Color Rendering Index) is een belangrijk aspect bij kunstverlichting. Vooral de kleur rood is hierbij van belang, dit heeft te maken met onze huidskleur. Als onze huidskleur op een onnatuurlijke manier wordt weergegeven, zullen we ons minder prettig voelen in de ruimte. Een grauwe huidskleur is namelijk geen teken van blakende gezondheid.
Biodynamisch licht moet niet alleen variëren qua kleurtemperatuur maar moet ook onder de juiste hoek, in de juiste golflengte en ook nog eens met de juiste dosis geplaatst worden. Het systeem moet met precisie worden ingeregeld. Gebeurt dit niet, dan is de invloed nihil (bij te lage dosis) of werkt het averechts (bij een te hoge dosis op het verkeerde tijdstip). Het voordeel van een goed werkend systeem zijn productieve werknemers, die uitgeslapen op kantoor komen en minder last hebben van een middagdip. Jong talent zal daarnaast een gezond kantoor verkiezen boven een kantoor met oude tl-verlichting.
Het is verstandig om een professioneel bedrijf te betrekken bij lichtmetingen en eventuele installatie. Wilt u weten of biodynamisch licht geschikt is voor uw bedrijf? Dan kunt u contact opnemen met CB’s Lichtlab www.cbll.nl.
Over de hele wereld doen vele universiteiten onderzoek naar de invloed van licht op ons lichaam, vaak in samenspraak met fabrikanten. Zo komen er regelmatig nieuwe feiten aan het licht die wij kunnen gebruiken in ons vakgebied, weet jij meer over de invloed van licht op het lichaam? Laat het ons gerust weten.
Voor meer informatie over gezonde kantoren volg hetgezondewerken.info op social media.